مفاهیم فلسفی کاتا kata

کاتا از لحاظ معنی «شکل » و «فرم» است . کاتا آمیزه ایست از حرکات دفاعی وضربات دست وپا در وضعیتهای مختلف به همراه حرکت در مسیر و محورهای متعدد . تعادل بین حرکات دفاعی وضربات در انواع ایستادن به هر کاتا فرم منحصر به خود را می دهد . کاتا ابزار بسیار کار آمدی در آموزش تکنیکهای پایه و. کلاسیک و حتی مبارزه ایست . کاتا تجسم واقعی

مفهوم «renma» یا همان « صیقل دائمی» است و با ممارست و تکرار حرکات (اصول دینامیکی) کاتا مرتبا بهبود یافته وبه سمت تکامل پیش می رود . تمرکز روی جزئیات کاتا که لازمه تکامل آن است باعث تقویت روحیه «خود تادیبی» در فرد می شود . در حین اجرای کاتا , تعادل , جهت یابی , تنفس و تمرکز به نحو مؤثری تقویت می گردد . با استقرار تمرینات کاتا فرد به درجه ای می رسد که دیگر برای اجرای حرکات نیازی به تفکر به روی تک تک حرکات ندارد و در واقع اجرای کاتا از لایه های دورنی آگاهی ذهنی بهره می برد . این مرحله ایست که پیشروان مکتب ذن از آن بعنون «mushin» یا بی ذهنی نام برده اند

منشاء و ریشه کاتا

بررسی کاتاها و ویژگی آنها راهی است بای پی بردن به منشا و تاریخ سبک کیوکوشین و جایگاه آن در بین سایر سبکها. کاتاهای کیوکوشین با توجه به منشاء و سرچشمه تولد و توسعه اشان به دو دسته کاتاهای شمالی و کاتاهای جنوبی تقسیم بندی می شوند.

کاتاهای شمالی:

این کاتاها اصالتا شبیه فرمهای سبک شوتوکان هستند و سوسای اویاما در زمانی که تحت تعلیم گی چین فوناکوشی بوده است این کاتاها را فرا گرفته است .فوناکوشی نیز این کاتاها را از روش کمپوی چینی و شورین ریو «shorin ryo» که از سبکهای اصیل اوکیناوائی است اقتباس کرده است .از مشخصه این نوع کاتاها می توان به ایستادنهای محکم و پر قدرت و کشیده , حرکات سریع و اجرای ضربات و دفاعهای قوی اشاره نمود .

تایک یوکوسونوایچی , نی, سان

پنیان سونوایچی, نی ,سان یو, گو

یانتسو

تسوکینو

کانکودای

سوشی هو

کاتاهای جنوبی :

این کاتاها را سوسای از تعلیماتش در سبک گوجوریو زیر نظر سونی چو sonei chu فرا گرفته . از نشانه های این نوع کاتاها , داچینهای کوتاه و محکم (سا نچین داچی) ,حرکتهای دورانی و تنفسهای عمیق (ایبوکی)می باشد.

سانچین نوکاتا

گکی سای دای

گکی سای شو

تن شو

سای ها (سایفا)

سین چین

گاریو

سی پای

(taikyoku) (تایک یوکو) ذهن باز

تایک یوکو در اصطلاح چینی ها «تای چی»تلفظ می شود. تایک یوکو یعنی نگاه جامع به همه اطراف و نه تمرکز روی یک نقطه , ذهن باز و ذهن ابتدائی نیز می توان از آن استنباط کرد ذهنی که در حین تمرینات یا حتی در فکر تلاش و مبارزه است چنین ذهنی تعصب از خود نشان نمیدهد و به دیدگاههای باریک و کوتاه تن در نمی دهد بلکه ذهن باز فقط به نهایت هر چیز می اندیشد.ذهن باز و پاک مبتدیان در میان آموزش و زندگی تلاش می کند و همین اخلاص موجب می گردد از پیش داوری و تنگ نظری اجتناب ورزد به همین منظور توصیه می شود به محض فراگیری کاتاهای جدید و پیچیده نباید کاتاهای پایه فراموش شود .

(pinan) (پینان) ذهن آرام
ذهن صلح آمیز (پینان) در تلفظ اوکیناوائی هینان می باشد ودر حرف کانجی ژاپنی معنای صلح و آرامش را هدف خود قرار می دهد.آرامش , توازن, ذهن آرام و صلح آمیز و آرامش بزرگ در دل پینان نهفته شده است هر چند در حرکات کاتاهای پینان تکنیکهای حمله و ضربه وجود دارد ولی مقصود نهائی از اجرای این مبارزه خیالی رسیدن به سکون و آرامش ذهن و جسم می باشد .

(sanchin) (سانچین) ذهن , جسم, تکنیک

سانچین بعنوان قدیمی ترین کاتا د رکاراته شناخته شده است . از نام این کاتا مفاهیم و معانی متعددی اقتباس می شود . سانچین به معنای تضاد , جنگ و نبرد سه گانه و تضارب است در اینجا می توان به عناصر سه گانه زیر اشاره کرد:

ذهن – جسم – تکنیک
اعضای داخلی – سیستم گردش خون – سیستم عصبی
تانتو – هارا – تاندن

اجرای این کاتا علاوه بر تقویت توان جسمی , قوای درونی (انرژی ki) را نیز فعال می کند و از این طریق بین جسم و ذهن هماهنگی وتناسب ایجاد می کند . این کاتا همچنین به اصول ابتدائی استفاده از ایستادن, اجرای تکنیک دست و تنفس صحیح و انقباض عضلانی کمک شایانی میکند.
(tensho) (تنشو) رازپنهان

تنشو یک تصویر اساسی از تعریف کاراته ایست که از کمپوی چینی الهام گرفته شده است .
تنشو بعنوان یک تمرین رسمی و یک عنصر مرکزی در کاراته است هر فردی که با تمرین صحیح این کاتا به فهم اساسی و راز نهفته در آن پی ببرد نه تنها در مبارزه ابتکار عمل در حمله را می تواند در دست بکیرد بلکه همیشه می تواند بدون نفص در مقابل حریف از خود دفاع کند .

دستهای روان و شعله وار و در گردش , ایستادن قدرتمند درسانچین , تنفس ایبوکی از ویژگیهای این کاتا محسوب می شود.تنشو از کاتاهای محبوب سوسای بوده , وی اعتقاد داشته اجرای ۱۰۰۰ بار کاتای تنشو دریچه ای از اسرار را به روی کاتا رو می گشاید و این رازی است که سوسای اویاما به آن دست یافته بود.«روح آسمانی» یکی دیگر از مفاهیم کاتای تنشو می باشد و قدرت «یین» و «یانگ» یعنی دو دایره با انرژی تیره و روشن داخل دایره اصلی که به تکامل رسیده اند عنصر زمین و آسمان را ترسیم می کنند .

(yantsu) (یانتسو) خلوص

نام یانتسو یاد آور حملهء ارتش چین به اوکیناوا درقرن ۱۹ میلادی است این کلمه به معنی خلوص است و مفهومی که می توان از آن گرفت تلاش برای حفظ و نگهداری از ارزشهای اخلاقی و همچنین ایده الهاست و این بهتر از اعتماد و اطمینان به اهداف کاذب و پوچ است .

(tsukino) (تسوکینو) ضربهء سوکی

نام این کاتا معرف ماهیت تکنیکی آن است . تسوکینو کاتائی است که با ضربه های مشت اجرا می گردد البته این کلمه خوشبختی و نیک نامی نیز معنا شده, زیرا خوشبختی با انتظار بدست نمی آید, بلکه ما می آموزیم با هر ضربهء سوکی در این کاتا یکی از موانع بر سر راه سعادت و نیک فرجامی فرو می ریزد.قدرت و تلاش بی وقفه و استقامت در برابر ناملایمات راه رسیدن به خوشبختی را هموار می شازد . تلاشهای پایدار با هدف غلبه بر مشکلات موجب اقبال و شانس خوب و موفقیت می شود.

geki sai sho « قدرت مخرب» sai dai geki

(گکی سای شو)                                               (گکی سای دای)

کوچک یا جدید : sho بزرگ : dai قدرت : sai حمله, تخریب : geki

قدرت عظیم و شکننده شاید نام صحیحی برای این کاتا باشد . در این دو کاتا قدرت به همراه روانی و سیالیت حرکات و تحرک وتنوع تکنیکها تعلیم داده می شود.

نرمی و انعطاف تکنیک و نهایت آن قدرت و سختی در حرکات این کاتاها جلوه ای ویژه می یابد.
گیک سای دای و گیک سای شو قدرت را در عین روان بودن حرکت با استفاده از تکنیکهای مختلف آموزش می دهند .

(saiha) (سای ها) شکست دادن

سای ها را می توان به موج عظیم معنا کرد. این کلمه را همچنین می توان به «smash» نیز تعبیر کرد. مهم نیست که مشکلات چه اندازه بزرگ هستند , بلکه مهم روحیه و صبر و مقاومت در برابر ناملایمات است .پیروزی در آزمونها و آزمایشات , ضعفها را ازبین می برد و از این طریق می توان سختیها را با اطمینان خاطر پشت سر گذاشت .

(seipai) (سی پای) فلسفه اعداد بودائی
سی پای در فرهنگ بودائی ضرب اعداد۶و ۳ می باشد عدد ۶ نعرف و نماینده رنگ , صدا , بو, حس لامسه و عدالت می باشدو عدد سه ترکیبی از مفاهیم خوبی , بدی وصلح می باشد.عدد بدست امده در زبان ژاپنی (جوهاچی)یعنی ۱۸ است که بعضی از سبکها این کاتا را به این نام می شناسند.
سوسای این کاتا را که به ۱۸ دست موسوم است در نوجوانی با مهارت اجرا می نمود.

(garyu) (گاریو) اژدهای خفته

گاریو را می توان به قدرت پنهان , نهایت تواضع , شمشیر در نیام توصیف نمود. در فلسفه مشرق زمین (ژاپن) مردان بزرگ که گمنامند «گاریو»نامیده می شوند.گاریو را می توان به اژدهائی تشبیه نمود که در اوج قدرت و شکوه در گوشه ای لمیده و از قدرت خود سوء استفاده نمی کند .
استاد هنرهای رزمی نیز در اوج تواضع و فروتنی آموخته های خود را در اختیار شاگردانش قرار میدهد و قابلیتهای خود را مخفی نمی کند.

(kan ku dai) (کانکو دای) ژرفای هستی

عظیم ai جهان , هستی : ku مشهور , ظهور: kan

کانکو به معنای آسمان زیباست و همچنین طلوع خورشید نیز معنی می دهد . اولین حرکت کاتا که دستها نمادی را بالای سر به نمایش می گذارند بیانگر معنی واقعی این کاتا می باشد. کانکو نگاه به آسمان , تفکر در جهان لایتناهی , سپاس از خالق برای نعمت نفس کشیدن و بودن و… است .

(sein chin) (سین چین) غلبه بر اشرار

کاتای سین چین سمبل استقامت و روحیهء دلاوری است . عنصر زمان در این کاتا درس صبوری , نوع ایستادن (کیبا داچی) نمایش قدرت و در نهایت محورها و تکنیکهای این کاتا پیروزی را برای کاتا روبه ارمغان می آورد.
این کاتا داستان سلحشوران سامورائی را که ماهها د رکوهستانها به منظور حمایت و دفاع از کشاورزان در مقابل اشرار اردوبر پا می کردند , به تصویر می کشد.اجرای مکرر سین چین روحیه را تقویت کرده و مقاومت بدن را افزایش می دهد .

(su shi ho) (سوشی هو) سیکل زندگی

سوشی به معنای ۵۴ مرحله است که به ریشهء اوکیناوائی خود یعنی کلمهء «او سِ شی» نیز برمی گردد. بعضی از سبکها نام این کاتای پیشرفته را «کوجوشی هو» تلفظ می کنند و کلمه «هو» در اینجا به معنای فُرم و مرحله است .سوشی هو داستان زندگی است و حرکات این کاتا به شکل نشانه , درس گذشته , حال و آینده را به ما می آموزد . این کاتا درس سالها تجربه و تلاش است و حاصل کار سخت و ریاضتمندانه یک مدرس کاراته که در نهایت به پیروزی می انجامد . زیرا او هر آنچه را که آموخته می آموزد و هر قدمی را که برایش برداشته اند برای دیگران گامی نو بر می دارد.

با سپاس از کانچو سیدمرتضی خوشی بنیانگذار سبک کیوکوشین ایران